Je eerste electronica opdracht is niet zo moeilijk. We vertellen precies wat je moet doen, in enkele eenvoudige stappen.
Past ook goed in elk van de 7 werelden van techniek
We vinden het belangrijk om een koppeling te leggen tussen de inspiratie voor technologie en de belevingswereld waar de technologie een rol speelt. Met name bij de electronica en soldeervaardigheden herkennen we een belangrijke betekenis in elk van de 7 werelden van techniek. Lees meer op: https://junioriot.nl/solderen-in-de-7-werelden-van-techniek/
Wat heb je nodig
Bij de lessen die we op de scholen geven gebruiken we veilige werkplekken met temperatuur geregelde soldeerbouten. Je kunt natuurlijk zelf je werkplek inrichten, maar de lab box van Junior IOT is met 15 werkplekken een stuk makkelijker en voordeliger: https://junioriot.nl/shop-soldeerwerkplek/
Onderdelen voor de oefeningen kan je zelf aanschaffen in diverse losse keuzes. Maar gelukkig zijn deze ook bij Junior IOT beschikbaar als kant-en-klare werksets:
- De Junior IOT onderdelenbak voor 2.000 oefeningen op school.
- Startset voor 20 of 30 leerlingen: https://junioriot.nl/shop-30-trilrobot/
- Of je gebruikt de onderdelen in de Bag-of-Fun: https://junioriot.nl/arduino-nano-startset/
Voor de docent
Bij een jongere groep vertel ik ook dat ik dit al een paar honderd keer heb uitgelegd, en dat ik het graag één keer voor iedereen voor wil doen. Daarbij gebruik ik ook gebaren zodat je sneller ziet wat ik bedoel, en dat betekent dat ik vaak even wacht (‘ahum’) tot iedereen naar mij kijkt. Met kinderen werkt dit vaak erg goed, maar bij volwassenen en directeuren kan het wat lastig worden ;).
De werkplek en de veiligheid
Deze foto is voor mij een ezelsbruggetje voor een paar belangrijke stukjes uitleg over de veiligheid. Veiligheid is belangrijk, dus deze uitleg is iedere keer verplicht.
- Als je het niet gebruikt staat de soldeerbout op het steuntje. Controleer dit bij elkaar. Een soldeerbout die weg rolt kijt makkelijk een gat in je trainingspak, en dat groeit niet zomaar weer dicht.
- De soldeerbout blijft altijd boven het matje. Al het andere blijft buiten het matje. Dus ellebogen en slapende kinderen blijven buiten het matje. Waarschuw elkaar. Toets: mag de ene soldeerbout op het andere matje meehelpen? Er was eens een verhaal over een krokodil in de dierentuin.
- De soldeerbout zetten we op 350 graden. Het kan wel veel warmer, maar dan kan het soldeertin spetteren. Dat is gevaarlijk en is niet goed voor de kinderen en onze verzekering. Kouder kan ook maar dan soldeer je niet lekker.
- Maak absoluut geen soldeerdruppels. Grote rookwolkjes zijn slecht voor de kinderen en het brandalarm. De nieuwsgierige kindervinders vaan spelen met de soldeerdruppels. Grote soldeerdruppels kunnen van tafel rollen en branden zomaar door een kind heen en door de voetzolen weer naar buiten, en dan liggen er gillende kinderen op de grond (dat is niet helemaal waar). Gillende kinderen zijn zoo vervelend, en daarom is het ten strengste verboden om soldeerdruppels te maken. Let op elkaar.
- Je houd de soldeerbout vast als een pen. Dus niet als een zwaard. Zo kan je veiliger, en ook netter werken.
Hier is ook een filmpje bij waarbij ik wat klets over vergaderen, bananen en hoe je kunt luisteren naar de uitleg bij onze lessen.
En een paar extra tips:
- Werk met twee kinderen per werkplek. Dan let je op elkaar en kan je elkaar helpen. Dat is beter voor de veiligheid, en zo hebben wij meer tijd om koffie te drinken.
- Met af en toe een toets kunnen we onze interactieve lessen nóg interactiever maken.
- Onze favoriete kleur is geel. Toets: wat is onze favoriete kleur?
- Onze hobby is koffie/thee drinken. Toets.
- Als een kind met zijn of haar vinger tegen de soldeerbout komt, dan hoor je ‘au’. Meestal wil dat kind dan gewoon doorwerken. Maar soms is er meer aandacht nodig, en dan loopt het kind met de zere vinger even naar de kraan. Als daarna nog meer aandacht nodig is, dan doen we er wat zalf op. Die kinderen tellen we na. De zalf is glad en dan kan je niet makkelijk meer solderen. Daarom vinden we het beter als je niet met je vinger tegen de soldeerbout aankomt. Toets: waar is de kraan?
- Wat je maakt mag je meenemen. Dat doe je dan in een zakje, met misschien een lekker belangrijk kaartje erbij. Ik doe het wel even voor. De helft weet straks niet waar de zakjes liggen, help elkaar.
- Help elkaar. Meester/juf/dinges kan je mij helpen? Nee, onze hobby is koffiedrinken. Vraag het naar even aan een ander kind die het al heeft gedaan. Kijk, ik doe wel even voor hoe het moet: stap stap stap, ander kind kan je mij even helpen? Best moeilijk soms.
- Tel allemaal even tot één. Je mag één batterij mee, dat is beter voor het milieu, en zo hebben we later ook nog wat. We merken toch dat kinderen moeilijk tot één kunnen tellen. Daarom oefenen we dit met de hele groep, iedere keer als iemand toch meer batterijtjes mee wil nemen. Zo helpen we elkaar.
Veiligheid is belangrijk, dus let op elkaar
Belangrijk is dat leerlingen naar de vakdocent luitseren, anders gaat het niet lukken met de veiligheid. Maar ook ik iets belangrijks aan het doen ben (koffiedrinken) dan is alles veilig omdat de leerlingen ook actief op elkaar letten. Dat is ook de belangrijkste reden om ze met z’n twee aan een werkplekje te zetten.
We benadrukken dat er geen soldeerdruppels gemaakt mogen worden. Solderen doe je door soldeertin tegen het werkje te smelten, niet los! Soldeertin wat tegen het werkje smelt is veel veiliger, en dat spettert ook niet. Bovendien, losse druppels zijn heet en kunnen pijn doen aan de nieuwsgierige kindervingers. Overmatige rookwolkjes zijn niet nodig en zijn niet goed voor de kinderen en het brandalarm. We stellen dat het absoluut verboden is om losse soldeerdruppels en/of grote rookwolken te maken.
Veiligheid, dat gaat ook over het rookwolkje en jouw gezondheid. De leerlingen zelf zitten relatief kort in de workshop, dat is prima in orde. Maar de vakdocent zelf staat iedere week, iedere dag, elk uur bij alle tafeltjes te helpen. Sommige mensen merken dan een gevoeligheid, en dat speelt eerder in een kleinere ruimte en bij minder ventilatie. Als daar vanuit de vakdocent behoefte aan is dan filteren we de lucht met mooie koolstof filrers – van de Ikea. We plaatsen deze naast de werkplek, of indien nodig schuin boven het werkmatje.
Voor de leerkracht en de vakdocent: We vertellen niet over de batterij en wat er mis kan gaan, omdat juist die informatie een aantrekkende werking op de kinderen zou kunnen hebben. We stellen onderstaande informatie beschikbaar aan de school. Klik de ‘details’ open om verder te lezen.
Risico? Over batterijen lezen we dat echte problemen niet vaak optreden, en met de medische zorg in Nederland worden eventuele problemen goed opgelost. Bij knoopcel batterijen bestaat een kans dat een kind deze inneemt, en we lezen dit artikel over huisarts en wetenschap: https://www.henw.org/artikelen/complicaties-bij-babys-en-peuters-die-een-batterij-hebben-ingeslikt en van de consumentenbond: https://www.consumentenbond.nl/kind-en-veiligheid/batterij-ingeslikt . Deze informatie vertelt dat bij klachten direct de huisarts wordt ingeschakeld. De huisarts grijpt direct in wanneer de batterij is blijven steken in bijvoorbeeld de slokdarm, en in andere gevallen wordt afgewacht.Overweging. Onze CR2032 is een lithium batterij van 20 mm. We lezen dat de chemische inhoud minder gevaarlijk is dan bij andere batterijen. Ook lezen we dat de electrische werking in incidentele gevallen schade kan geven als de batterij inwendig op één plek vast zit. In dat geval zal de huisarts ingrijpen, wellicht op verglijkbare wijze als bij een vastzittend muntje of ander voorwerp. Onze batterijen zijn niet heel sterk, we verwachten geen bijzonderheden. De medische zorg is goed toegankelijk, en we menen veilig kunnen werken met deze batterijen bij kinderen die het kunnen uitleggen als er iets mis is.Gefundeerde keuze. Om een aantrekkende werking te voorkomen geven we bewust geen waarschuwing over mogelijke gevaren van de batterij. Leerlingen in ons reguliere programma in groep 5 t/m 8 mogen zelfstandig met de batterij werken. Als groepen 3 en/of 4 worden toegevoegd aan ons reguliere programma, dan geldt daar hetzelfde. Bij kinderen van groep 1, 2, 3/4 laten we de school meestal nog extra kiezen hoe om te gaan met batterijen: doorgaans kiest de school ervoor om deze kinderen ermee te laten werken in onze workshop, en vanaf groep 3 mogen de werkjes en de batterij met het kind worden meegegeven. Het is daarnaast goed als de school in een nieuwsbrief nog eens terloops aangeeft dat kinderen in onze workshops werken met electronica, batterijtjes en licht.
Een proefles bekijken
Je mag hier ook een proefles bekijken. Zo zie je hoeveel aandacht ik besteed aan de uitleg van de veiligheid. Let op: deze film duurt een uur!
Licht maken zonder te solderen
We willen samen ontdekken hoe je zelf met een batterijtje licht kunt maken.
Neem de batterij in je hand. Op de batterij zie je een plus, dit is de pluskant van de batterij en de andere kant is dan de min. Nu neem je de led, en schuif deze als een knijper over de batterij. Bij sommige van jullie zal je meteen licht zien. Met een led kan de stroom maar één kant op, dus soms moet je hem omdraaien. Lukt het, hoe veel hebben er nu al licht gemaakt? Kijk ook even bij iemand die naast je zit.
De creatieve kinderen maken spontaan een bloemetje met meerdere ledjes op de batterij. Voor mij is dit een teken dat ze goed op dreef zijn. Ik geef graag een complimentje voor de creativiteit.
Je eerste rookwolkje. Eerst een uitleg.
Wanneer een klas nog wat wil wennen aan de veiligheid, dan geven we ook deze uitleg:
- Op dit moment mag je nog niet aan de apparaten komen. We hebben nog niet uitgelegd hoe je deze veilig kunt gebruiken.
Voordat het een rommeltje wordt, vertellen we eerst deze uitleg.
- Straks zetten we de soldeerbouten aan. Dan geven we op elke werkplek een stukje soldeertin (krinkeldraadje van 30 cm). We vragen je allemaal om even achteruit te schuiven. Als de soldeerbout aan staat dan zie je hoe warm deze is, dat zet je op 350 graden.
- Dan laat je de soldeerbout lekker op zijn steuntje. Met het puntje van het krinkeldraadje raak je één keer heel even het puntje aan van de soldeerbout. Er komt dan een klein rookwolkje. En dan stop je meteen. Niet meer opnieuw.
- Nu je weet wat er straks gaat gebeuren, is dat straks veel minder eng.
Solderen en veiligheid, hoe werkt dat?
Let op: Voordat je voor het eerst gaat solderen, leren we over de veiligheid met deze oefening: https://junioriot.nl/solderen-veiligheid/
Licht maken met solderen – stap 1, ontdek hoe het werkt
Je hebt gezien dat je met een LED en een batterij licht kunt maken. Je ziet dat het werkt, maar het gaat ook makkelijk weer los. We kunnen dat beter doen met solderen. Maar we solderen nooit op deze knoopcel batterij! Kan je raden waarom niet?
- Solderen op een batterij is erg lastig
- De batterij kan stuk gaan of ontploffen (met onze kleine, goedkope batterij is dat geen echte ontploffing)
- Je kunt de batterij niet meer vervangen.
We solderen dus nooit op deze platte batterij. Gelukkig hebben we daarvoor een batterijhouder.
Nu pak je allemaal een batterijhouder en wat Ledjes. Leerlingen werken samen om te zorgen dat iedereen heeft wat je nodig hebt.
Neem de batterijhouder. Aan de ene kant steek je de batterij erin. Aan de andere kant heb je drie scherpe puntjes (auw!), waaraan je heel goed kunt solderen. Pak een LED, en maak deze iets breder. Hou de pootjes van de LED tegen twee van de drie pootjes van de batterij houder.
Soms moet je de led omdraaien om licht te maken. Je ontdekt dat je altijd het middelste en een zij-pootje gebruikt om licht te maken.
Licht maken met solderen – stap 2, echt solderen
Ik leg meestal de batterijhouder zo neer dat één van de pootjes steunt op één pootje van de led. Zo blijft het goed liggen terwijl ik het eerste contact vast soldeer. Dan zit het eerste pootje vast. Daarna buig ik het volgende pootje zodat ik deze ook kan solderen. Probeer maar eens, en help elkaar.
Je kunt jouw apparaat op verschillende manieren bouwen. Belangrijk is dat je van de batterijhouder twee pootjes gebruikt die naast elkaar zitten. Hoe zet je het licht uit? Door de batterij eruit te halen!
Soms werkt het niet. Probeer dan eerst de batterij om te draaien. Controleer ook of je van de batterijhouder de twee pootjes naast elkaar hebt gebruikt. Iets los solderen gebeurt door de soldeerbout er even tegenaan te houden.
Een uitleg filmpje:
Zelf de lessen bekijken: junioriot.nl/soldeeroefening
Leerlingen werken vaak op verschillende snelheid. Een aantal gaat sneller en is in staat de anderen te helpen met extra uitleg. Zo ontstaat een hechte groep waarin ieder een eigen waardevolle plek vindt. Naarmate we verder komen in de lessenserie, komen er extra tips voor extra uitdagingen (verdieping en versnelling).
Het ‘zelf je weg vinden’ is dan ook om meerderen redenen interessant. Samen pakken we onze laptops en navigeren via de adresbalk naar junioriot.nl/soldeeroefening
- Mééster, juf, je website doet het niet! Het internet is stuk? – – – hoera, een kans om te leren dat je elke letter van de url goed moet intiepen.
- Juf, welke moeten we kiezen? – – – deze kinderen hebben wellicht gezocht via het google zoekveld. Dat is ook goed, maar als je de url weet dan gebruik je liever de adresbalk
De Zoveel als je kunt battle
Sommige kinderen ontdekken hoe je meer ledjes aan één machine kunt maken.
Proberen is hierbij enorm belangrijk: eerst proberen hoe het lichtje werkt, daarna vast solderen.
Lichtje met een schakelaar
Het licht in je kamer doe je aan en uit met een schakelaar. Wij hebben ook schakelaars om mee te werken. Je ziet aan de schakelaar drie pootjes. En het schuifje van de schakelaar verbindt telkens twee pootjes naast elkaar. Dit kan natuurlijk net zo makkelijk met een drukknopje.
Je mag jouw apparaat aanpassen. Om lekker te werken gebruik ik het liefst het zij-pootje van de batterijhouder. Maak daar de verbinding van het ledje los, door de soldeerbout er tegenaan te houden. Op die plek soldeer je het zij-pootje vast van de schakelaar, dus het zij-pootje van de schakelaar gaat aan het zij-pootje van de batterijhouder. Dan soldeer je het losse pootje van de led aan het middenpootje van de schakelaar.
Kan je jouw lichtje aan- en uitzetten met de schakelaar of de drukknop? Misschien moet je de batterij nog omdraaien.
Als je het goed hebt gedaan, dan heb je twee kanten van de batterij gebruikt, dus twee pootjes naast elkaar aan de batterij houder. Je hebt ook twee pootjes naast elkaar gebruikt van de schakelaar. En je hebt twee pootjes van de led gebruikt.
Per les kan je meestal maar één batterij gebruiken. Wel mag je, als je tijd over hebt, zelf verzinnen hoe je een extra schakelaar en een extra led aan je werkje kunt monteren. Dit is extra, dus je moet het ongeveer zelf uitzoeken. Kijk dan ook even bij iemand bij wie het al is gelukt!
Als je samen genoeg onderdelen hebt, dan kan je misschien ook verder met het RGB licht-orgel: https://junioriot.nl/rgb-lichtorgel/
Wat kan ik nu verder nog doen?
Je kunt hierna verder met het RGB-lichtorgel, zie https://junioriot.nl/rgb-lichtorgel/. En daarna kan je proberen te solderen op een PCB printplaat: https://junioriot.nl/circuit-op-printplaat/
Bij de creatieve vakdocenten kunnen de leerlingen ook aan de slag met de plus-oefeningen: https://junioriot.nl/electronica-met-ijzerdraad/
Docent: Solderen als stap naar technologie in het onderwijs
De uitleg voor de leerkracht is op deze pagina iets ingesprongen. Een uitgebreide toelichting en visie staat bovendien op https://junioriot.nl/soldeeroefening-leerkracht/
“Op veel scholen is er maar weinig ruimte om écht even te prutsen. Voor de projecten van Junior IOT is dat geen probleem. Je bouwt een eigen lichtje met onze soldeeroefening om te ervaren dat je dit ook makkelijk in de klas kunt doen. De nieuwe flyer legt de stappen uit.”
Geen voorkennis, wel doorpakken met technologie
Als deelnemer, maar ook als docent, heb je eigenlijk geen voorkennis nodig. Tegelijk zijn de oefeningen ook leuk voor leerlingen die al delen van de techniek denken te kennen. Deze oefeningen is niet leeftijdsgebonden. Ik werk met groepen leerlingen van zo’n 7 tot 77 jaar oud.
Deze les mag iedere school gewoon gebruiken
De soldeerles op deze pagina mag je van ons gewoon gebruiken. Ook zonder een afspraak met Junior IOT. Dit is een uitzondering voor deze pagina, omdat we deze introductie voor technologie graag willen terugzien op zoveel mogelijk scholen. Voor de andere pagina’s op onze website geldt een andere afspraak. Kopiëren en hergebruik van onze informatie is zonder verder overleg niet toegestaan.
Je kunt voor je workshops je eigen materialen en gereedschappen gebruiken. Ook kan je deze aanschaffen bij Junior IOT. Stuur ons daarvoor een email: [email protected]
