Je eerste elektronica soldeeropdracht is niet zo moeilijk. We vertellen precies wat je moet doen, in enkele eenvoudige stappen.
Je kunt dit rustig even nalezen in onze beknopte flyer
Inspiratie voor de wereld van technologie
We vinden het belangrijk om een koppeling te leggen tussen de inspiratie voor technologie en de wereld om ons heen. Bijna elk ding in de wereld om ons heen bestaat uit elektronica onderdelen, of is in ieder geval gemaakt, ontworpen, verhandeld en vervoerd met behulp van technologie waar elektronica een onderdeel van uitmaakt.
We herkennen daarin dat met name de elektronica en soldeervaardigheden een belangrijke betekenis hebben in de moderne wereld. Het Junior IOT aanbod begint daarom met de soldeervaardigheden. We leggen de nadruk op zelf onderzoekend en ontdekkend leren, waardoor we alle theorie en andere thema’s buiten deze workshops houden.
Wat is solderen?
We gebruiken de soldeerbout om elektronica onderdelen met elkaar te verbinden. Dit doen we door de onderdelen die we aan elkaar willen maken te verwarmen om er een klein beetje soldeertin tegenaan te smelten. Hoe dat precies werkt, dat zie je hieronder.
Een werkplek met een knappe soldeerbout
Bij de workshops gebruiken we de veilige werkplekken met temperatuur geregelde soldeerbouten.
Je kunt natuurlijk zelf je werkplek inrichten, maar meestal is de lab box van Junior IOT met 15 werkplekken een stuk makkelijker en voordeliger: https://junioriot.nl/shop-soldeerwerkplek/
De werkplek en de veiligheid
Deze foto is een ezelsbruggetje voor een belangrijke uitleg over de veiligheid. Veiligheid is belangrijk, deze uitleg is bij iedere workshop verplicht.
- Als je het niet gebruikt staat de soldeerbout op de steuntje. Controleer dit bij elkaar. Een soldeerbout die weg rolt maakt makkelijk een gat in je trainingspak, en dat groeit niet zomaar weer dicht.
- De soldeerbout blijft altijd boven de werkmatje. Al het andere blijft buiten de mat. Ellebogen en slapende leerlingen blijven buiten de mat. Waarschuw elkaar.
- De soldeerbout zetten we op 350 graden. Het kan wel veel warmer, maar dan kan het soldeertin spetteren. Dat is gevaarlijk en is niet goed voor de leerlingen. Kouder kan ook maar dan soldeert niet iedereen even lekker. We kiezen daarom 350 graden.
- Maak absoluut geen soldeerdruppels. Grote rookwolkjes die vanaf het smeltende tin komen zijn slecht voor de leerlingen. De soldeerdruppels zijn net zo heet als de soldeerbout, en leerlingen kunnen zich daaraan bezeren. Bovendien geeft het te veel rommel. Het is daarom het ten strengste verboden om soldeerdruppels te maken. Let op elkaar.
- Je houd de soldeerbout vast als een pen. Zo kan je veiliger en netter werken.
En een paar extra tips:
- Werk met twee leerlingen per werkplek. Dan let je op elkaar en kan je elkaar helpen. Dat is beter voor de veiligheid.
- Als een leerling met zijn of haar vinger tegen de soldeerbout komt, dan hoor je ‘au’. Meestal wil deze leerling dan gewoon doorwerken. Maar soms is er meer aandacht nodig, en dan loopt de leerling met de zere vinger even naar de kraan. Als daarna nog meer aandacht nodig is, dan doen we er wat zalf op.
- Wat je maakt mag je meenemen. Dat doe je dan in een doorzichtig zakje.
- Help elkaar. Dit is belangrijk, zodat je straks met lastigere oefeningen hulp kunt vinden.
- Per leerling één batterij. Je mag één batterij mee, dat is beter voor het milieu, en zo hebben we later ook nog wat.
Veiligheid is belangrijk, let op elkaar
Belangrijk is dat leerlingen naar de vakdocent luisteren, anders gaat het niet lukken met de veiligheid. Maar ook als de vakdocent een andere kant opkijkt is alles veilig, omdat de leerlingen actief op elkaar letten. Dat is de belangrijkste reden om ze met z’n twee aan een werkplek te zetten.
We benadrukken dat er geen losse soldeerdruppels gemaakt mogen worden. Solderen doe je door soldeertin tegen het werkje te smelten, niet los! Soldeertin wat tegen het werkje smelt is veel veiliger, en dat spettert niet. Bovendien, losse druppels zijn heet en kunnen pijn doen aan de nieuwsgierige vingers. Overmatige rookwolkjes zijn niet nodig en zijn zelfs niet toegestaan. We stellen dat het absoluut verboden is om losse soldeerdruppels en/of grote rookwolkjes te maken.
Materialen voor de oefeningen
Bij deze workshops gebruiken we materialen die we direct herkennen vanuit de industrie. Deze onderdelen zitten in alle apparaten in de wereld om je heen!
Vanaf de eerste stap willen we dat de deelnemers zelf de spulletjes pakken. Zo kunnen ze straks zelf meer materiaal vinden. Wij zorgen ervoor dat deze materialen in voldoende aantallen aanwezig zijn om het creatieve proces verder aan te moedigen.
Deze onderdelen zijn bij Junior IOT beschikbaar als kant-en-klare werksets:
- De Junior IOT onderdelenbak voor 2.000 oefeningen op school.
- Startset voor 20 of 30 leerlingen: https://junioriot.nl/shop-30-trilrobot/
Licht maken zonder te solderen
We ontdekken samen hoe je zelf met een batterij licht kunt maken.
Neem de batterij in je hand. Nu neem je het ledje, en schuif deze als een knijper over de batterij. Bij sommige van jullie zal je meteen licht zien. Bij de andere leerlingen moet het ledje nog even worden omgedraaid. Probeer het maar eens. Kijk even bij iemand die naast je zit.
De creatieve leerlingen maken spontaan een bloemetje met meerdere ledjes op de batterij. Deze leerlingen zijn dan goed op dreef, en verdienen best een complimentje voor hun creativiteit.
Voordat we gaan solderen – stap 1, ontdek hoe het werkt
Je hebt gezien dat je met een ledje en een batterij licht kunt maken. Door te solderen kan je nu een lichtmachine maken. Je soldeert nooit op deze batterij, maar gelukkig hebben we daarvoor een batterijhouder.
Nu pak je allemaal een batterijhouder en wat ledjes. Leerlingen werken samen om te zorgen dat iedereen heeft wat je nodig hebt.
Neem de batterijhouder. Aan de ene kant steek je de batterij erin. Aan de andere kant van de batterijhouder heb je drie pootjes, waaraan je heel goed kunt solderen. Pak een ledje, en buig de pootjes iets breder uit elkaar. Hou de pootjes van het ledje tegen twee van de drie pootjes van de batterij houder.
Soms moet je het ledje omdraaien om licht te maken. Door te proberen ontdek je nu dat je altijd het middelste en een zij-pootje gebruikt om licht te maken.
Je eerste rookwolkje. Dit stukje uitleg helpt indien extra uitleg nodig is.
Wanneer een klas nog wat wil wennen aan de veiligheid, dan geven we deze uitleg:
- Op dit moment mag je nog niet aan de apparaten komen. We hebben nog niet uitgelegd hoe je deze veilig kunt gebruiken.
Voordat het een rommeltje wordt, vertellen we eerst deze uitleg.
- Straks zetten we de soldeerbouten aan. Dan geven we op elke werkplek een stukje soldeertin van 20 tot 30 cm. We vragen je allemaal om even achteruit te schuiven. Als de soldeerbout aan staat dan zie je hoe warm deze is, dat zet je op 350 graden.
- Dan laat je de soldeerbout lekker op zijn steuntje staan. Met het puntje van de soldeertin raak je één keer heel even de punt aan van de soldeerbout. Er komt dan een klein rookwolkje. En dan stop je meteen. Niet meer opnieuw.
- Nu je weet wat er straks gaat gebeuren. Zo is dat straks veel minder eng.
Nu weet je genoeg over solderen en veiligheid. Als je hierbij nog meer hulp nodig hebt, lees dan verder op: https://junioriot.nl/solderen-veiligheid/
Licht maken met solderen – stap 2, echt solderen
Uitleg: Het solderen van een werkje doen we altijd op de werkmatje. Tijdens het solderen raken we de onderdelen niet aan. We leggen meestal de batterijhouder zo neer dat één van de pootjes steunt op één pootje van de led. Zo blijft het goed liggen terwijl je het eerste contact vast soldeert. Nadat het eerste pootje vast zit, buig je het volgende pootje zodat je deze ook kan solderen. Probeer maar eens, en help elkaar.
Je kunt jouw apparaat op verschillende manieren bouwen. Belangrijk is dat je van de batterijhouder het middelste pootje en een zijpootje gebruikt. Leg eerst de spullen tegen elkaar op de werkmatje. Verwarm de plek waar de onderdelen elkaar raken met de soldeerbout. Terwijl de soldeerbout daar blijft, doe je er ook een beetje soldeertin bij zodat je op je werkje een klein rookwolkje krijgt. Haal de tin en de soldeerbout weg en laat drie tellen afkoelen. Je ziet hier de stappen:
Nadat het eerste pootje van het ledje vast zit, buig je nu het tweede pootje van het ledje tegen het zijpootje van de batterijhouder. Soldeer dit op dezelfde manier vast. Doet je lichtje het, of moet je de batterij nog omdraaien? Controleer of je van de batterijhouder de twee pootjes naast elkaar hebt gebruikt.
Hoe zet je het lichtje uit? Door de batterij eruit te halen! Iets los solderen gebeurt door de soldeerbout er even tegenaan te houden.
Als je tijd over hebt: de Zoveel als je kunt battle
Sommige leerlingen ontdekken hoe je meer ledjes aan één machine kunt maken. Prutsen en proberen is hierbij enorm belangrijk: eerst proberen hoe het lichtje werkt, daarna vast solderen. Zoek het zelf maar even uit.
Lichtje met een schakelaar
Het licht in je kamer doe je aan en uit met een schakelaar. Wij hebben ook drukknoppen en schakelaars om mee te werken. Bij een schakelaar zie je drie pootjes. En het schuifje van de schakelaar verbindt telkens twee pootjes naast elkaar. Gebruik daarom van de schakelaar het middelste pootje en een zijpootje. Dit kan natuurlijk net zo makkelijk met een drukknop.
Verzamel de onderdelen om een nieuw werkje te maken.
Maak opnieuw één van de pootjes van het ledje aan het middenpootje van de batterij houder. Het andere pootje van het ledje maak je aan het middelste pootje van de schakelaar.
Kan je jouw lichtje aan- en uitzetten met de schakelaar of de drukknop? Misschien moet je de batterij nog omdraaien.
Als jouw apparaat werkt, dan dan heb je twee kanten van de batterij gebruikt, twee pootjes naast elkaar aan de batterij houder. Je hebt twee pootjes naast elkaar gebruikt van de schakelaar. En je hebt beide pootjes van het ledje gebruikt.
Per les kan je meestal maar één batterij gebruiken. Wel mag je, als je tijd over hebt, zelf verzinnen hoe je een extra schakelaar en een extra ledje aan je werkje kunt monteren. Dit is extra, je moet het ongeveer zelf uitzoeken. Kijk dan even bij iemand bij wie het al is gelukt!
Verlenglichtje
Maak eerst een verlenglichtje.
Daarna: kan je dit werkje zo aanpassen dat er ook een schakelaar in zit?
Wat kan ik nu verder nog doen?
Als je samen nog genoeg onderdelen hebt, dan kan je misschien verder met het RGB licht-orgel: https://junioriot.nl/rgb-lichtorgel/
En daarna kan je proberen te solderen op een PCB printplaat: https://junioriot.nl/circuit-op-printplaat/
Bij creatieve docenten kunnen de leerlingen aan de slag met de plus-oefeningen: https://junioriot.nl/soldeerplus/
Docent: Solderen als stap naar technologie in het onderwijs
We gebruiken de soldeeroefening als hulpmiddel om de aanpak van Junior IOT uit te leggen. Het belangrijkste is dat we het door de kleuren, vormen en uitleg zo toegankelijk mogelijk houden. Voordat we beginnen proberen we de leerlingen te inspireren door ze voor een deel zelf de materialen te laten pakken. We geven uitleg, maar alleen over de eerste stappen om zo snel mogelijk aan de slag te kunnen – de rest laten we zorgvuldig weg. In de activiteit geeft elke stap bij de leerlingen meteen een zichtbaar resultaat, wat de leerlingen én de docent helpt om direct betrokken te raken. Als begeleider kunnen we daarna het initiatief voor een deel van de oefening naar de leerlingen verschuiven.
Het lastigste is dan om de leerlingen verder los te laten: niet te helpen of te sturen. Leerlingen maken dan eigen keuzes, waardoor de werkjes aan het eind allemaal verschillend zijn. Alles is goed.
Een uitgebreide toelichting en visie staat op https://junioriot.nl/soldeeroefening-leerkracht/
“Met wat we nu in jouw workshop hebben gezien, willen we al onze workshops aanpassen. We zien nu leerlingen zelf actief aan de slag gaan die anders eigenlijk niet zo veel doen.” – Techniekdocenten van Campus013 na de eerste trainingsdag met Junior IOT.
Geen voorkennis, wel doorpakken met technologie
Als deelnemer, maar ook als docent, heb je eigenlijk geen voorkennis nodig. Tegelijk zijn de oefeningen ook leuk voor de ervaren elektrotechnische vakgenoten. Deze oefening is niet leeftijdsgebonden, en geschikt voor groepen leerlingen van zo’n 7 tot 77 jaar oud.
Deze les mag iedere school gewoon gebruiken
De soldeerles op deze pagina mag je van ons gewoon gebruiken. Zonder een afspraak met Junior IOT. Dit is een uitzondering voor deze pagina, omdat we deze introductie voor technologie graag willen terugzien op zoveel mogelijk scholen. Voor de andere pagina’s op onze website geldt een andere afspraak. Kopiëren en hergebruik van onze informatie is zonder verder overleg niet toegestaan.
Je kunt voor je workshops je eigen materialen en gereedschappen gebruiken. Deze kan je aanschaffen bij Junior IOT. Stuur ons daarvoor een email: [email protected]
