RES – Jongeren en de Regionale Energie Transitie in Alkmaar

(afbeelding: https://www.regionale-energiestrategie.nl/bibliotheek/res++media/1643621.aspx?t=Foto-RES)

In schooljaar 2020/21 ontwikkelt Gemeente Alkmaar samen met Junior IOT een RES-spel voor de jongeren binnen de gemeente. De gemeente wil zo ontdekken welke gedachten er spelen bij de jongeren over de energie transitie. We zijn benieuwd of er op deze wijze nieuwe ideeën ontstaan welke nog mee kunnen in de planning van de Regionale Energie Transitie.

Het RES Spel voor scholen in Alkmaar

Aan Junior IOT wordt gevraagd het RES Spel Alkmaar te ontwerpen en te maken. Een soort JuniorRES. De gemeente nodigt twee VO scholen om mee te doen, elk met één klas. Elke klas reserveert dan twee lesmomenten van elk minimaal zo’n 60 tot 90 minuten.

Het spel helpt de leerlingen om meer te ontdekken over de RES en daarbij een eigen mening te geven. Op een luchtige manier wordt verzameld wat de leerlingen hebben bedacht, in een eigen gekozen formaat – bijvoorbeeld als een bord met post-it’s.

We noemen hieronder de onderwerpen welke in de twee lessen worden behandeld.

Van internationale afspraken naar een landelijke aanpak

Het is natuurlijk eerst handig om te weten wat RES is. Wat willen we ermee, en waarom?

In de internationale klimaatafspraken van Parijs (2015) is afgesproken om CO2 te verminderen en in te zetten op duurzame energie. Concreet resultaat is om de gemiddelde temperatuursteiging tot 2050 te beperken tot 2 graden.

In het nederlandse Klimaataccoord (2019) zijn afspraken gemaakt over de aanpak. Één van de afspraken is dat 30 klimaatregio’s zelf onderzoeken hoe het best duurzame elektriciteit op land (wind en zon) opgewekt kan worden. Maar ook welke warmtebronnen te gebruiken zijn zodat wijken en gebouwen van het aardgas af kunnen. Waar is ruimte en hoeveel? Zijn de plekken maatschappelijk gezien acceptabel en financieel haalbaar?

In een Regionale Energiestrategie (RES) beschrijft elke energieregio zijn eigen keuzes.

Dit staat verder uitgelegd op de website voor RES Nederland: https://www.regionale-energiestrategie.nl/

Het doel is:

• CO2 reductie, de uitstoot in 2030 is de helft ten opzichte van 1990

Groepsvraag: Waarom vinden we het belangrijk om de CO2 uitstoot terug te dringen? Denk aan klimaat opwarming, poolkappen, zeewater stijging, verandering in de weer patronen.

Welke keuzes kunnen we in de RES inzetten:

• Wind energie
• Zonne energie
• Warmtebronnen om wijken van het gas te halen

Waar houden we rekening mee:

• Waar is ruimte en hoeveel
• Maatschappelijk rendabel
• Financieel haalbaar

Wat is het resultaat?

Het resultaat van deze stap is een plan, een plattegrond van Nederland waarop de verschillende keuzes een plek hebben gekregen. We hebben er dan goed over nagedacht, en we zijn klaar om bedrijven uit te nodigen om de keuzes verder uit te voeren.

Wat is er dan afgesproken

We bekijken de film over het hoe en waarom van de RES, 5:30. https://www.regionale-energiestrategie.nl/bibliotheek/b+media/1571069.aspx?t=Animatie-over-het-waarom-wat-en-wanneer-van-de-RES

Deze film vertelt dat is afgesproken dat door de 30 energie regio’s in 2030 voor tenminste 35 TWh duurzame energie op land wordt opgewekt. De regio’s hebben hun conceptversie al klaar. Op 1 juli 2021 moet versie 1.0 van het plan worden vastgesteld. En daarna zal elke twee jaar door iedere regio het plan worden bijgesteld om dit resultaat in 2030 te kunnen halen.

Energie regio Noord Holland Noord

Nederland is voor deze zoektocht ingedeeld in een aantal regio’s. Welke regio’s er zijn kan je hier onderzoeken: https://regionale-energiestrategie.nl/kaart+doorklik/default.aspx

Als je klikt op onze regio ‘Noord Holland Noord’ dan ga je naar de website voor ons gebied: https://energieregionhn.nl/

We hebben al een aantal stappen gemaakt. Onze concept versie staat beschreven op: https://energieregionhn.nl/conceptres. Hier een stukje:

Stap 3, lokale verrijking. (draagvlak)

Elke principekaart wordt verder bekeken in lokale ateliers. Per gemeente zijn één of meerdere locale bijeenkomsten georganiseerd voor inwoners, lokale ondernemers en lokale organisaties.

De deelnemers geven hun mening en denken mee over de kansen en mogelijkheden. Welke elementen zijn kansrijk en waarom? Wat zijn de kansen, knelpunten en voorwaarden vanuit je locale perspectief? Zo wordt inzichtelijk waarvoor draagvlak is, en waarvoor niet.

Deelnemers geven hun voorkeur aan met groene en rode stikkers, en men kon een toelichting meegeven op de ge-uitte voorkeuren.

Stap 4

Draagvlak, waar wel:

• Zon op dak, parkeerterreinen en geluidsschermen
• Zon en wind op en rond bedrijventerreinen
• Zon en wind op en nabij water (IJsselmeer, Noord-Hollands Kanaal)
• Zon langs infrastructurele lijnen (spoor Obdam-Hoorn en HHW-Den Helder, A9, N9, N8, Afsluitdijk)

Draagvlak, waar niet:

• Cultuurhistorische landschappen
• Natuurgebieden
• Duinen
• Open landschappen
• Wind dichtbij woongebieden

De uitkomst: de Concept RES kaart

De uitkomst van de ateliers resulteert op deze manier in de concept RES kaart voor deelregio Alkmaar. Hierin is ook de bestuurlijke haalbaarheid meegenomen. De uitleg begint op 5:17 in de film.

Deze resultaten worden samengevoegd met de andere deelgebieden tot de Concept RES kaart van NHN.

Het electriciteitsnet speelt een belangrijke rol om de zonnepanelen en de windturbines aan te sluiten. Daarvoor is uitbreiding van het electriciteitsnet nodig, en het wordt een stevige uitdaging om dit snel genoeg voor elkaar te krijgen. Ook als we kiezen voor andere locaties zal dit een uitdaging blijven. De Concept RES helpt de energiebeheerder om alvast de uitvoering van de uitbreiding af te stemmen op de werkzaamheden in de regio.

Op weg naar RES 1.0

Om te komen tot een volledige versie worden nu de reacties verzameld van iedereen die aan de eerste versie hebben meegewerkt. Er is ruimte om nieuwe ideeën in te brengen, en bezwaren in te dienen tegen delen van het plan.

Jouw klas en de RES

Je hebt gehoord dat er on onze omgeving veel gaat veranderen. Iedereen heeft een soort van inspraak, en daarmee wordt gezocht naar een oplossing die voldoet aan de meeste wensen.

Wat weet jij nu van de RES?

Doe een online test om te zien hoeveel jij al weet over de mogelijkheden voor duurzame energie in de regio. Ik ben benieuwd welke vragen jou prikkelen om meer informatie op te zoeken. De test vind je hier: https://www.restestnh.nl/

 

=-=-=-=-=- dit nog verder bij te werken =-=-=-=-=-=

Kansen en dillema’s van de energie transitie – film

De mensen in Noord Holland Noord hebben al veel voorbereid. Welke soorten duurzame energie we willen toepassen, en wie dat zou kunnen doen, dat kan je zien in verschillende films. Daarbij worden de voordelen en nadelen besproken. Je kunt deze films vinden op: https://energieregionhn.nl/energietransitie-in-beeld

RES in Alkmaar

Voor Alkmaar gaan we aan de slag met dit document: https://energieregionhn.nl/app/uploads/2020/01/200109_Lokale_consultatie_Alkmaar_def-1_gecomprimeerd.pdf

Wat is de RES? https://www.youtube.com/watch?v=NLnOnRqvbc4

In dit document zien we ook onze kaart.

Als gemeente geven we aan waar de ‘planruimte’ is voor de verschillende vormen van duurzame energie. Het is niet aan ons om daar de spullen, materialen, inrichting ook zelf te bouwen – daarvoor kunnen andere partijen bij ons om toestemming vragen. Op de kaart geven we aan voor welke soorten toepassing we onze toestemming willen voorbereiden.

Het RES spel

Het spel nodigt uit om dezelfde stappen na te spelen welke de gemeente gebruikt in het beslissingstraject. Teams krijgen opdrachten mee, voorstellen om op de plattegrond te zetten. Voor zo’n voorstel bouw je een menukaart op, met energievorm, locatie, bezwaren enzovoort. Hiermee zet je als groepje in op een energievorm op een bepaalde locatie. Het spel wordt gespeeld volgens een lijst van locaties. Elke groep beheert ook de visie van één van de leidende principes, en hebben een bijbehorende  checklist met de belangen en zorgen.

Bij het opzetten van het spel overlegt elk team over hun eigen menukaart. Met goede argumenten passen ze hun eigen voorstel aan, en zodra ze tevreden zijn plaatsen ze hun keuze op de landkaart. In principe speelt elk team maar één voorstel.

Zodra alle voorstellen op de landkaart staan, beginnen de rondes. Het eerste team is aan de beurt. Tijdens een beurt toetsen de andere teams dit voorstel aan hun eigen checklist. Overleg en beargumentatie volgt en aanpassingen worden voorgesteld. De genoemde informatiekaarten uit stap 1 zijn beschikbaar om de locaties te toetsen en te challengen. Er is daarbij ook ruimte voor persoonlijke meningen en aanpassingen. Teams beoordelen het voorstel met rode en groene stickertjes; en passen de beoordeling aan na elke wijziging.

Op deze namier ontstaat een discussie. Per discussie is de tijd beperkt, wil je meer zeggen, dan wacht je op de volgende ronde. Per beurt is de tijd beperkt, daarna gaat de beurt naar het volgende groepje. (details verder uit te werken)

Na een aantal rondes zien we dat de voorstellen evolueren. We zien welke van de besproken keuzes meer- of minder kansrijk zijn om mee verder te gaan. Zolang er meer dan drie groepen in het spel zijn mag een groep vragen om te fuseren met een ander idee. De fusie leidt tot een combinatie van aspecten, of ze kiezen het beste voorstel. Een fusie mag alleen met iemand die aan de beurt is. Na een fusie moeten twee beurten zonder fusie worden gespeeld.

Afronding. Bij de afronding kijken we naar de meeste groene stikkertjes. De drie beste blijven over. De mensen van de andere groepen verdelen zich over deze drie. Elke groep bespreekt van hun eigen voorstel nog één keer kort de plus- en minpunten, en ze maken van het voorstel een beknopte weergave voor de gemeente.

Welke scholen

We zoeken twee scholen die elk één klas aanmelden om mee te doen.

Lesindeling (nog aan te passen)

Dag 1

De eerste dag krijgt de klas een introductie in RES, wat is het en waarom doen we dit? De informatie op de diverse plekken op deze pagina geeft een leidraad voor de indeling van de les.

• • Voorstellen, toelichting dat deze sessies door de gemeente worden aangeboden en waar de gemeente dan naar op zoek is.
  • Samenwerkingsdiscussie: Moderne energie, wat denk je wat dit is. Welke voorbeelden zie je in de stad en in de regio. Noem eens wat bezwaren bij het plaatsen van de genoemde voorbeelden.
  • Na deze discussie laten we zien hoe de gemeente dit heeft aangepakt. We kijken meer naar het verzamelproces dan naar de discussie en beslissingen om jullie eigen discussie niet te verstoren.
  • Voorbeeld films.
  • Mini spel met de menukaart. Dit is een snelle versie van het spel om iedereen een keer te laten proeven hoe het grote spel straks zal gaan. Vorm in de klas vier groepjes van 7 mensen. We gebruiken hierbij de stapeltjes kaarten voor de locaties, energie maatregelen, doelstellingen en bezwaren uit het spel.
    • Pak een nieuwe, lege menukaart. Je gaat deze nu snel indelen:
      • Als groep kies je een locatie waarvan je denkt dat je er wel iets mee kunt doen. Leg deze op de menukaart.
      • Kies voor deze locatie één energie maatregel die hier zou passen. Zet deze op de menukaart.
      • Wat zijn ongeveer de belangrijkste doelstellingen die hier bij passen, leg deze neer.
      • Wat zijn ongeveer de drie belangrijkste bezwaren, waar we bij deze situatie nog last van hebben; plaats deze op de menukaart.
      • Wat zijn ongeveer de belangrijkste bezwaren welke met deze keuze goed worden opgelost. Leg deze op de juiste plaats.
    • Nu ga je in overleg. Iedereen moet aan de beurt komen. Speel enkele beurten:
      • Iemand doet een voorstel voor een verandering, bijvoorbeeld een bezwaar te verplaatsen, belangrijker te maken en/of om te ruilen. Of om een andere locatie te kiezen. Binnen redelijke grenzen is alles mogelijk.
      • Vertel kort waarom je deze verbetering voorstelt, om te beslissen waarom dit een goede combinatie is. Je gebruikt echte, inhoudelijke argumenten.
      • Als groep discussieer je kort of je het een verbetering vindt; en jullie mogen ook in overleg de voorgestelde aanpassing nog veranderen. Gebruik duidelijke argumenten.
    • Als je tijd hebt dan kan je nog een menukaart invullen.
  • Als het spel klaar is dan maak je een foto van jullie menukaart(en).
  • Ieder team geeft een korte pitch over je mooiste menukaart. Vertel beknopt en inhoudelijk waarom jullie dit een goede keuze vinden. Dit doe je samen.
  • Extra eindvragen:
    • Welke discussievorm heb je gevolgd binnen je groepje?
    • Zou je zelf meer mee hebben gedaan aan de menukaart als je in kleinere groepjes zou werken?

Dag 2

Op de tweede dag spelen de teams het spel. Tijdens het spel kiezen ze hun bespreekstuk. Hierna werken ze het kort uit als beknopt voorstel aan de gemeente.

• • Korte introductie en agenda voor deze dag
  • Wat hebben we gezien en geleerd
    • Wat is RES
    • Welke rol heeft de gemeente hierin, en wat gebeurt er straks met de input die de gemeente levert?
    • Wie gaat straks die  ‘energie dingen’ plaatsen?
    • Past het spel wat je hebt gespeeld al een beetje bij dit beslissingsproces?
  • Het spel! We gaan het beslissingsproces nu in het groot naspelen. We gebruiken kleinere groepjes om nog duidelijkere keuzes te maken. Groepen spelen samen op een grote kaart.
    • Opstellen
      • We gebruiken in de klas één grote plattegrond, die je in het midden van het lokaal op een paar tafels legt.
      • Kies groepjes van ongeveer 3 leerlingen. Kies samen een plek langs de plattegrond.
      • Deel het stapeltje locaties uit. Elk groepje kiest een locatie waarmee ze aan de slag willen. Je mag onderling ruilen.
      • Elk groepje kiest één energie maatregel, voor zover deze nog beschikbaar zijn. Zet je 3D object duidelijk zichtbaar op de plattegrond.
      • Elk groepje kiest de belangrijkste bezwaren welke met deze keuze goed worden opgelost.
      • Het ‘agendapunt’ wordt bij het eerste groepje gezet.
    • Spelen van een beurt
      • We bespreken in een beurt alleen het betreffende ‘agendapunt’
      • Teams mogen
  • Uitwerken van jouw spelresultaten – per groepje.

Nog meer opdrachten?

Het spel en deze lessen geven je een eerste kennismaking. De genoemde onderwerpen zullen in de komende jaren steeds belangrijker worden. Misschien wil jij hier méér van weten, sommige kinderen willen één van deze onderwerpen uitkiezen voor een werkstuk of voor een project op school.

Je kunt bijvoorbeeld op zoek gaan naar:

• Waarom – waar komt de klimaatverandering vandaan en wat is het probleem als we er niets aan doen?
• Wat is niet goed en hoeveel is dat – Wat doen we nu en hoeveel CO2 wordt nu geproduceerd?
• Rekenmethode – hoe wordt het CO2 voordeel voorspeld voor de in onze regio gemaakte keuzes?
• Grotere plan – onze RES afspraken zijn maar een deel van het resultaat voor Nederland. Welke maatregelen worden er nog meer voorgesteld?
• Hoe en hoeveel – noem een paar onderdelen uit onze afspraak voor 2050 en hoeveel helpt dat de CO2 uitstoot terug te dringen?
• Een uitleg plaat. Ontwerp een uitlegplaat voor een les op de basisschool, en vraag of je hiermee les mag geven.