Saskia van LichtAtelier Alkmaar heeft voor Junior IOT een aantal workshops beschikbaar gesteld. In de buitenweek op basisschool De Kerkuil in 2021 hebben de kinderen uitgebreid van dit aanbod kunnen genieten.

Junior IOT voert deze workshop graag bij jullie uit als onderdeel van de Junior IOT workshop series. Wil je dit als losse workshop, dan kan je ook contact opnemen met Saskia, kijk daarvoor op de facebook pagina: https://www.facebook.com/lichtatelieralkmaar/

Wat is Cyanotypie

Cyanotypie is een eenvoudige manier om met licht afdrukken te maken op papier. De spullen zijn veilig genoeg voor alle kinderen, bijvoorbeeld vanaf 3 jaar, om met wat hulp aan de slag te gaan. Na wat uitleg kunnen kinderen vanaf circa 8 jaar elkaar helpen om deze workshop redelijk zelfstandig uit te voeren.

Cyano Typie spreek je uit als: sie-ano tie-pie.

Benodigdheden

In de voorbereiding heb je gezorgd voor deze spullen:

Licht: zonlicht werkt mooi.
Als reserve mogelijkheid kan je een UV licht meenemen. Kies deze zo dat het belichten van het papier in 2 tot 5 minuten klaar is.
Fotolijst A5 of A4 met een (plexi-)glas voorkant. Klemmen waarmee je makkelijk de lijst dicht kunt klemmen.
Een emmer of een bak met water waar een A4 in kan.
A5 (of A4) vellen Cyanotype papier, bewaar dit in een gesloten, donkere verpakking.
A5 (of A4) vellen gewoon papier, om een compositie klaar te maken.
Vormen en onderdelen om een compositie te maken.
Kleurpotloden of andere materialen die schrijven op nat papier
Waslijntje en knijpers

Wat ga je doen

Door het licht zal het blauwe papier verkleuren. Het wordt dan wit op plekken waar het licht op het papier komt. Door er verschillende vormen op te leggen, kunnen we een patroon maken. Op deze plek blijft het papier blauw.

Bij dit werkje moet je er voor zorgen dat er niet te veel licht komt op de plekken die blauw moeten blijven. Het is handig als je vooraf al een beetje weet wat je moet doen, zodat je alles snel genoeg kunt uitvoeren.

Compositie maken op gewoon papier

Elke deelnemer bedenkt eerst een eigen compositie. Ze leggen hun onderdelen op een gewoon A5 papier. De onderdelen zijn plat, zodat er straks een glasplaatje op gelegd kan worden om de onderdelen aan te drukken.

Cyanotypie samenstellen en belichten

Dit doe je het liefst binnen in de schaduw:

Haal het (plexi-)glas van de fotolijst en leg dit veilig opzij. De onderkant van de fotolijst is je werkblad.
Leg het blauwe Cyanotypie papier op je werkblad. Met de blauwe kant naar boven.
Snel: leg alle onderdelen van je compositie op het blauwe blad.
Dek af met de doorzichtige plaat.
Zet de plaat vast met twee klemmen. Zo zorg je dat de materialen niet verschuiven.

Keuze: we gebruiken de zon of een UV licht.

Als we de zon gebruiken: Ga naar buiten. Leg het papier en de fotolijst in de zon.
Als we UV licht gebruiken: Leg het papier en de fotolijst in het UV licht.

Controleer af en toe of het papier genoeg is verkleurd:

Wacht tot het papier wit wordt. Wacht niet te lang, anders wordt het ook wit onder jouw vormen.

Dit heet ‘belichten’. Het belichten kan in de zon ongeveer 5 minuten duren. Met UV licht is het soms in 2 minuten al klaar, dat hangt erg af van je lamp.

Daarna gebruik je water om de afbeelding ‘vast’ te zetten. Dit heet ‘fixeren’:

Loop naar de bak met water.
Haal het blauwe papier uit de lijst.
Doe het papier in het water en beweeg het de hele tijd een beetje heen en weer.
Na twee minuten haal je het uit het water. Het is niet erg als het papier wat langer in het water blijft.
Wat eerst wit was, is nu donkerblauw. Wat blauw was, is nu wit geworden.

Drogen:

Schrijf je naam en klas op de achterkant.
Hang je tekening te drogen aan de waslijn.

Zo, nu is je werkje klaar.

Tips en voorbereiding voor de begeleider

Om deze workshop soepel uit te voeren is het handig een aantal dingen voor te bereiden. Ook probeer je de workshop zelf eerst even uit.

Tips:

Het is leuk om dit buiten te doen. In de warmere maanden is een zonnige dag tussen 12 en 15 uur perfect!

Verzamel ruim van te voren wat spullen waarmee je een afbeelding kunt maken. Denk aan:

Veren
Bladeren, varens, platte bloemen. Dit mogen ook kunstmaterialen zijn van bijvoorbeeld de Action.
Geknipte stukjes papier
Pijpenragertjes
Sierlijke kleedjes of servetten met een gaatjes patroon
Meetkundige vormen.
Verzin op deze manier nog andere vormen!

Belangrijk: Het blauwe papier raakt de blauwe kleur kwijt door licht. Vooral zonlicht zal heel veel invloed hebben. Bewaar het papier koel en donker. Zodra het papier uit het zakje is gehaald start het fotografie proces. Als het papier de blauwe kleur kwijt is, dan kan je het niet meer gebruiken.

Het fotografie proces werkt alleen met de blauwe kant naar boven.

De spullen moeten tijdens het belichten niet verschuiven. Elke verschuiving is te zien in het resultaat.